Woordkunstenaar

De term woordkunstenaar is in sommige gevallen een extreemrechts – en voornamelijk racistisch- hondenfluitje. Het valt onder de jargontermen en wordt voornamelijk gebruikt als in-group signalering binnen rechts-extremistische kringen; het snel duidelijk maken van de eigen standpunten over een bepaalde ideologie of gebeurtenis. Daarnaast is het een symbool voor de verankering (of in ieder geval een poging daartoe) van het idee dat alle uitpspraken – hoe racistisch dan ook – vallen onder de vrijheid van meningsuiting (VvMU). Mogelijk is dit hondenfluitje een misthoorn. Hierover aan het eind van het stuk meer uitleg.

Waar komt het vandaan?

Dit hondenfluitje heeft een zeer specifieke geschiedenis en behoeft daarom wat meer uitleg:

Op 1 juni 2020 was er een semi-spontane demonstratie tegen (voornamelijk racistisch) politiegeweld op de Dam in Amsterdam. Deze demonstratie was naar aanleiding van de schokkende dood van George Floyd op 25 mei 2020 in Minneapolis, MN, Verenigde Staten. Tijdens deze demonstratie op de Dam waren er meerdere sprekers, waaronder Akwasi. Hij hield hierbij een -naar mijn idee- emotionele speech en betrok daarbij de racistische karikatuur Zwarte Piet. Een van de uitgesproken zinnen in de speech was aanleiding tot veel rumoer en verongelijkte reacties bij veel mensen. Het ging om de volgende uitspraak:

“Op het moment dat ik een Zwarte Piet zie, trap ik hem hoogstpersoonlijk op zijn gezicht”

Akwasi, Dam, Amsterdam op 01-06-2020

Op social media ging het los onder de schuimbekkende, extreemrechtse liederen. Zij vonden dat hier werd opgeroepen tot geweld tegen een persoon [verkleed als Zwarte Piet]. De vergelijking met de strafbaarstelling van de ‘Minder, Minder, Minder’-uitspraak van Wilders was dan ook snel gemaakt.

Op woensdag 10 juni was Akwasi uitgenodigd om te praten bij het televisieprogramma Beau. Hierin poogde Akwasi uit te leggen dat de uitspraak op de Dam van 1 juni metaforisch was bedoeld; het ging er om dat de karikatuur Zwarte Piet in het gezicht werd getrapt, dat de racistische stereotypering van het gezicht getrapt werd, zoals de schmink. Er werd volgens Akwasi niet bedoeld om een persoon die zich verkleed als Zwarte Piet als een individu te willen trappen. Beau suggereerde tijdens dit gesprek dat Akwasi een ‘woordkunstenaar‘ zou zijn. Hierop is Akwasi ook verder ingegaan met bovenstaande uitleg, om de metaforische betekenis te duiden.

Een woordkunstenaar is iemand die woorden tot kunst verwerkt. Dat is de droge betekenis ervan. Rappers zijn dan vaak ook woordkunstenaars, omdat ze de juiste woorden, op de juiste momenten in de juiste context, op een kunstzinnige manier (rijmend, of veel pakkende metaforen bijvoorbeeld) proberen in te zetten.

Hoe wordt ‘woordkunstenaar’ als hondenfluitje ingezet?

Al snel na de uitzending van Beau waren er mensen die op sociale media de tekst ‘woordkunstenaar‘ of ‘#woordkunstenaar‘ achter hun weergavenaam of in hun bio (korte, persoonlijke omschrijving) plaatsten. Dit heeft hoofdzakelijk twee redenen:

• In-group signalering voor racisten. Racisten weten elkaar nu makkelijker te vinden aan de hand van ‘woordkunstenaar‘ in hun online weergavenamen.
• Poging tot verankering van racistische uitspraken binnen de VvMU, middels een Tu quoque drogredennatie. De gedachtegang hierachter is simpel: “Als Akwasi zulke uitspraken ongestraft mag doen, dan mogen wij [de racisten] ook ongestraft allerlei uitspraken doen. Want ja, het is maar spelen met woorden, toch?“

Plausible Deniability

Laag. Dat komt omdat bijna niemand zichzelf beschrijft als ‘woordkunstenaar’ en dat de manier waarop het hondenfluitje wordt ingezet vrijwel altijd op een zelfbeschrijvende manier is. Het is dus niet zo zeer dat de term zelf een lage plausible deniability heeft, maar de manier hoe het voornamelijk wordt ingezet heeft wél een lage plausible deniability. In dat opzicht heeft het een beetje dezelfde eigenschappen als het hondenfluitje ‘melk‘. Desalniettemin is het altijd aan te raden even het broodkruimelspoor van de fluiter na te gaan, om met meer zekerheid vast te kunnen stellen dat je hier te maken hebt met een racistische hondenfluiter.

Misthoorn of hondenfluitje?

Ik durf voorzichtig te stellen dat door de manier van inzetten en de bekendheid van ‘woordkunstenaar‘, dit als hondenfluitje eerder een misthoorn is dan een hondenfluitje. Dat wil zeggen dat zowel de meerderheid van de massa, als de beoogde doelgroep direct doorhebben wat de gecodeerde boodschap van het ingezette hondenfluitje is. Ik heb alleen nog geen duidelijke data die dat kan bevestigen. Het is een van de weinige hondenfluitjes dat heel snel (< 2 maanden) een (kandidaat-)misthoorn is geworden.